Instrukcje w pracy

Rzadko zdarza się, ale bywa i tak, że zakłady pracy chcąc dać swym pracownikom odpowiednie wzorce czynnościowe, przekazują im instrukcje, dotyczące nie tylko toku wykonywania roboty zasadniczej, lecz również pomocniczej, najczęściej przygotowawczej i kontrolnej, rzadziej korekcyjnej, wyjątkowo zaś zapobiegawczej czy profilaktycznej. Maria Materska w pracy pt. Treść przygotowania teoretycznego a struktura czynności praktycznych na podstawie badań empirycznych określa, jaka ma być instrukcja przygotowująca pracownika. Jej zdaniem w grę wchodzą dwa podstawowe typy instrukcji. Jeżeli chcemy, ?aby czynność posiadała takie cechy, jak: ustabilizowany porządek składających się na nią elementów, ekonomiczność i szybkie tempo, należy skoncentrować przygotowania na wiadomościach dotyczących sposobu wykonania tej i podobnych czynności. Jeśli natomiast cechami szczególnie pożądanymi są: odporność na przeszkody, zdolność do samokorygowania oraz zdolność posługiwania się operacjami wyselekcjonowanymi z punktu widzenia spójności ich rezultatów, należy oprzeć przygotowania na wiadomościach dotyczących wyniku czynności”. W zależności więc od tego, co chce się uzyskać, jakiego rodzaju elementy pracy usprawnić, albo wypracowuje się wzorzec czynnościowy, w krańcowym przypadku algorytm czynności, który należy zastosować, albo podaje się wzór wytworu i dokładne omówienie właśnie jego elementów i cech, licząc na to, że sprawca umie wykonać przedmiot według wzoru, ponieważ podobne prace ma już za sobą. Bywają oczywiście też tego rodzaju prace, w których wzorzec może być tylko czynnościowy, np. w przypadku kierowcy, cyrkowca, tancerza, sportowca.

Praca to także..
W prakseologii mamy bardzo wygodne pojęcie fazy. Faza to przedmiot w trakcie posiadania cechy, w trakcie jakiegoś zachowania się. Człowiek jak Księżyc może znajdować się w rozmaitych fazach. W pewnym momencie człowiek znajduje się w fazie pracy, gdy przebywa w instytucji, zakładzie, gdy zarabia na utrzymanie. I my zajmując się humanizacją pracy zamierzamy kształtować człowieka pod jakimś względem tak, by upodobnił się do założonego wzoru osobowego, a robi się to tylko wtedy, kiedy on znajduje się w instytucji, w której pracuje. Jednak można powiedzieć, że interesują nas również inne fazy, nawet faza wypoczynku. Możemy mówić przecież o humanizacji czasu wolnego, o humanizacji zabawy, humanizacji sportu. Interesują nas również takie momenty, które się pomija milczeniem, mianowicie humanizacja załatwiania spraw. Człowiek załatwiający różne sprawy jest doprowadzany do jakiegoś zwierzęcego stanu przez bezduszną biurokrację. Jesteśmy również czasami w fazie robienia zakupów mamy przed sobą olbrzymie kolejki. Bezmyślne stanie godzinami chyba nie wyrabia człowieczeństwa. Czy nie można byłoby więc również zaproponować, iż walczymy nie tylko o humanizację pracy, lecz także o humanizację zakupów przez stworzenie ludzkich warunków ich dokonywania? Interesują nas również inne fazy rodzaju ludzkiego: dzieciństwo, starość. W tym zakresie humanizacja zrobiła wielki skok naprzód. Pamiętamy w dziełach klasyków marksizmu opisy strasznej pracy dzieci w angielskim przemyśle. Ja sam byłem przed wojną świadkiem pracy dzieci w hucie szkła Stollego w Niemnie nad Niemnem, gdzie widziałem dziesięcioletnie dzieci zamykające foremki do kształtowania butelek. Dzieci te pracowały w straszliwych warunkach. Otóż wyzysk pracujących dzieci został zlikwidowany, obecnie realizuje się pewien wzór dzieciństwa.